Ağızdan yeterli besin alınamayan durumlarda, endoskopi yoluyla MİDE ye yerleştirilen beslenme tüpüdür.
Neden yapılır?
İki üç haftadan daha uzun süre ağızdan besin alınamayacaksa beslenmeyi sağlamak ya da desteklemek amacıyla kullanılır.
Nasıl yapılır?
Fotoğrafta görülen kateter endoskopla, hastaya sedasyon verilerek mideye ulaşılır. Bu sırada
karın duvarında kateter ucunun ağızlaştırılacağı yer lokal anestezi ile uyuşturulur, 8-10 mm uzunluğunda cilt ve cilt altını ilgilendiren bir kesi yapılır. Bu kesiden bir kılavuz tel mideye gönderilir, klavuz tel üzerinden PEG kateteri kaydırılarak mideye yerleştirilir.
İşlem sonunda kateterin mantar kısmı midede kalır, beslenme tüpü karın cildinden
dışarıya çıkarılır ve karına tespit edilir. Tüpün uzun olan kısmına kilit ve musluk
yerleştirilir.
Normal beslenmeye engel midir?
Hayır, PEG kateteri varken de eğer hekim tarafından yasaklanmamışsa ve yutma zorluğu yoksa ağızdan normal beslenme sürdürülebilir.
Dönüşümsüz bir işlem midir?
Dönüşümsüz değildir, normal yutma organları ve mekanizmalarına
zarar vermez. Normal yollarla yeterli beslenme sağlanabildiğinde zahmetsizce
çıkarılabilir.
Ne yararı vardır?
Herhangi bir nedenle beslenmenin yetersiz kaldığı hallerde günlük besin ve
sıvı ihtiyacının doğal bir yolla (mide barsak sistemi) karşılanmasını sağlar.
PEG işlemi için nasıl hazırlanmalıdır?
Hasta işlemden önce en az 8 saat aç olmalıdır, 6 saat öncesine kadar su
içilebilir.
Kan sulandıran ilaçlar (aspirin, plavix, kumadin gibi) işlemden bir hafta önce
kesilmelidir, heparin ve kısa etkili heparinler (fraxodi, praxiparin, clexan, vb) işlem
günü kullanılmamalıdır. İşlem sırasında alınması gerekecek tedbirler önceden belirlenir.
Yerleştirilecek PEG kateteri bir gün önce temin edilmelidir. Varsa karın bölgesindeki tüyler bir gün önce tıraş edilmelidir.
PEG kateteri takılacak bütün hastalara işlemden 1 saat önce Co-amoxiclav 1-2 g intravenöz tek doz olarak verilir. Penisilin allerjisi var ise seçilecek antibiyotik
Targosit’dir, işlemden 1 saat evvel 400 mg tek doz intravenöz yolla verilir.
PEG bakım ve temizliği nasıl yapılmalıdır?
İlk hafta:
Her gün pansuman yapılır, cilt temizlenip y kompres ile kapatılır
İlk haftadan sonra 2-3 günde bir pansuman yapılır, antiseptikle cilt temizlenip y kompres ile kapatılır.
Temizlikte kullanılan kompresler steril olmalıdır, cilde temas edecek yüzeye dokunulmamalıdır.
Haftada 2-3 defa cilt temizlendikten sonra hekiminizce önerilen antibiyotikli bir
merhem kateterin cilde temas ettiği yere sürülmelidir. İlk haftadan sonra yara çevresi
istenirse sabunlu su ile de temizlenebilir
Beslenmeye ne zaman başlanabilir?
PEG kateteri takıldıktan 4-6 saat herhangi bir şey verilmez 4 saatten sonra 25
ml su verilmeli, kateterde kaçak yoksa beslenmeye geçilmelidir. Sızıntı yoksa ve
izleyen hekimin bir öneride bulunmamışsa saatte 25 mL mama ya da yemek verilerek
beslenmeye başlanır. Mama/yemek miktarı önerilen günlük besin ihtiyacı karşılanana kadar her 4 saatte bir 25 mL artırılır. Eğer önerilen besin miktarına ulaşılmadan beslenmeye karşı bir
tahammülsüzlük ortaya çıkmışsa ilgili hekimin görüşü alınmalıdır.
PEG yolu ile hangi besinler verilebilir?
Hazır beslenme solüsyonlarından başka öğütülerek ya da ezilerek akışkan bir
muhallebi kıvamına getirilmiş bütün normal yiyecekler PEG kateterinden verilebilir.
Besinlerin ılık olmasına özen gösterilmelidir, sıcak yiyecekler tüpte şekil
bozukluğuna neden olabilir, çok soğuk besinler tüpü tıkayabilir.
Tanecikli besinler ezilmeden verilmemelidir.
İlaçlar ezildikten sonra sulandırılarak verilebilir.
Besin ne sıklıkta ve ne miktarda verilmelidir?
Hastanın günlük enerji ihtiyacına göre beslenme çizelgesi hazırlanır. Günlük
besin ihtiyacı 4 ya da 6 öğün halinde verilir. Öğünler ya enjektörle hızlıca verilir, ya da
bir torbaya koyulup yüksek bir yere asılarak 30-40 dakikada yavaş yavaş boşalması
beklenir. Daha önce besinin soluk yoluna kaçması nedeniyle zatürre geçirenlerde,
bilinen reflü hastalığı olanlarda besinleri asarak daha uzun zamanda vermek tercih
edilmelidir. Her beslenmeden sonra mutlaka en az 50 mL hacimde ılık su enjektörler
hızlıca verilip tüpün boşalması ve temizlenmesi sağlanmalı ve tüpün üzerindeki kilit
kapatılmalıdır.
Beslenmeye başlamanın ilk aşaması tüpün üzerindeki kilidin açılması ve enjektörün
yerleştirilmesidir. İlk günlerde yeni mama vermeden önce günde 4 defa midede kalan (rezidü) besin
olup olmadığı kontrol edilir. Kalan miktar 200 ml den az ise beslenmeye devam edilebilir. iki beslenme arası 4 saat olmuş ve kalan mama miktarı 200 ml den fazla ise durum hekime bildirilmelidir.
Hasta beslenme sırasında mutlaka en az 30-45 derecelik bir açı ile oturtulmalı ve beslenme bittikten 2 saat sonrasına kadar yatırılmamalıdır.
Besin güç veriliyor ya da verilemiyorsa sebepler nelerdir ?
Tüp katlanmış olabilir; çok dik oturmak tüpün katlanmasına neden olabilir.
Önlemek için beslenme sırasında hasta 30-45 derecelik bir eğimle yatırılmalıdır. Tüp tıkanmış olabilir; iyi ezilmemiş ya da soğuk besinler tüpü tıkayabilir. Bu
durumda enjektöre 30 dereceye kadar ısıtılmış su doldurulup basınçla vermeye çalışınız.
Tüp gömülmüş olabilir; bu durumda tüpün çıkarılıp değiştirilmesi gerekir.
Hekime başvurulmalıdır.
PEG ağrı yapar mı?
PEG kateteri İlk takıldığı gün işleme bağlı basit ağrı kesicilerle geçen ağrı
olabilir. Sonraki günlerde karın kaslarının zorlanması kısa süreli ağrıya neden olabilir.
Sürekli ağrı hekime başvurmayı gerektirir.
PEG yerinde sızıntı olur mu?
PEG yerinde 8 mm’den küçük kızarıklık alanı ve beyaz- sarı renkli akıntı normal sayılır.
PEG tüpünün altına yerleştirilen y kompresin günün sonunda ıslanması normal karşılanmalıdır.
Sarı – yeşil renkli ve kokulu akıntı varsa ya da kızarıklık 8 mm den daha genişse hekime başvurulmalıdır.
PEG yolu ile beslenmenin ne gibi sakıncaları olabilir, nasıl tanınır?
PEG yolu ile beslenmenin en sık görülen ve en çok çekinilen yan etkisi besinlerin soluk yollarına kaçarak zatürreye neden olmasıdır. Bu durumda hastada hırıltılı solunum, yüksek ateş, öksürük, balgam çıkarmak, nefes darlığı, sık soluma gibi belirtiler ortaya çıkar. Yaygın zatürrelerde hastanın akciğer fonksiyonları da kısıtlıysa ellerde, dudaklarda, dilde morarma görülebilir. Vakit geçirmeden hekime başvurulmalıdır. Bu korkulan yan etkiden kaçınmak için midenin boşaldığından emin olmadan yeni besin verilmemesi ve beslenme sırasında ve sonrasında hastanın oturtulması çok önemlidir. DAKİKADA 30 DEFA YA DA DAHA HIZLI SOLUK ALANLAR İÇİN MUTLAKA HEKİME DANIŞILMALIDIR
Rastlanabilecek diğer yan etkilerden biri kan şekerinde yükselmedir. Yüksek
oranda karbonhidrat içeren besinler kullanılıyorsa yatkınlığı olan kimselerde görülebilir. İdrar miktarının artması uyarıcı olmalıdır. Su ve tuz dengesinde bozukluklar ortaya çıkabilir. Vücutta şişmeler, ya da deride pörsüme, çok ya da az idrar yapma, uyuklama, halsizlik gibi belirtileri olabileceği gibi sadece kan tetkikleri ile anlaşılabilir. Bir diğer yan etki ishaldir. En sık rastlanan nedenler kullanılan beslenme ürününün osmolaritesinin yüksek olması, içinde sorbitol olan besinler verilmesi, kullanılan diğer bazı ilaçların yan etkileridir. Eğer yüksek ateş, dışkıda kan, sümük gibi belirtiler yoksa yapay tatlandırıcılardan kaçınmak ve beslenme ürününü 1/2 veya 2/3 oranında sulandırmak işe yarayabilir. Ateş ya da kanlı ishal varsa, ya da bu tedbirlere rağmen ishal devam ediyorsa ilgili hekim haberdar edilmelidir. Bazen de hasta bulantı hissinden yakınır. En sık nedeni midenin geç boşalmasıdır. Bu durumda beslenme aralıklarını açmak, bir defada verilen besin miktarını azaltmak, beslendikten sonra hastayı en az 2 saat dik durumda oturtmak
denenebilir. Devam eden bulantılarda yine ilgili hekim bilgilendirilmelidir.
PEG ne zaman değiştirilmelidir?
o PEG kateteri delinirse
o Ciltte tedaviye dirençli enfeksiyon gelişirse
o PEG kateteri gömülürse
o PEG kateteri besin vermeyi güçleştirecek kadar şekil değiştirirse değiştirilmelidir.
PEG kateteri nasıl çıkarılır?
Kateterin türüne göre ya endoskopi işlemi yapılarak ya da karın duvarından çekilerek çıkarılır.
PEG kateteri çıkarıldıktan ne kadar sonra yeniden beslenmeye başlanabilir?
PEG kateteri çıkarıldıktan 2 saat sonra ağız yoluyla normal beslenmeye başlanabilir.
PEG kateteri çıkarıldıktan ne kadar sonra banyo yapılabilir?
Yirmi dört saat sonra banyo yapmakta sakınca yoktur.